Κατερίνα Μουρίκη: «Θέλω να ζω την κάθε στιγμή της ζωής μου με όλες μου τις αισθήσεις»
Συνέντευξη στην Αργυρώ Μουντάκη για το περιοδικό parents.
Η Κατερίνα Μουρίκη, συγγραφέας βιβλίων για παιδιά, μας αφηγείται με το βιβλίο της «Ένας σπέσιαλ ήρωας» (Ψυχογιός, 2014) την ιστορία του Άρη, που έχει την ιδιαιτερότητα των παιδιών που έχουν αυτισμό. Με ευαισθησία και ενσυναίσθηση η συγγραφέας μας βοηθάει να αντιληφθούμε την διαφορετικότητα του Άρη ενώ στα παιδιά αναγνώστες εμπνέει αβίαστα τα συναισθήματα της αδελφοσύνης και της αλληλοϋποστήριξης. Ένα πολύ συγκινητικό βιβλίο, που από προσωπική εμπειρία σας εγγυώμαι ότι θα αγγίξει όχι μόνο τους ενήλικες αλλά και τα παιδιά τόσο πολύ, που μετά την ανάγνωσή του θα τα δείτε να συμπεριφέρονται πολύ διαφορετικά και πολύ πιο ευαίσθητα. Γιατί η ευαισθησία, που ενυπάρχει έμφυτη σε όλα τα παιδιά, καλλιεργείται με αυτήν την ιστορία ακόμη περισσότερο, και αυτό είναι από τις καλύτερες αρετές ενός βιβλίου.
-Κυρία Μουρίκη ποια ήταν η αφορμή για να καταπιαστείτε με το θέμα του αυτισμού;
Πριν δέκα χρόνια περίπου δέχτηκα μία πρόσκληση από το Ειδικό Κέντρο Αποκατάστασης και Μέριμνας Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες στο Αίγιο. Εκεί είχα την ευκαιρία να τα γνωρίσω από κοντά και να μιλήσω με γονείς και ειδικούς δασκάλους. Η έκπληξή μου για το πόσο ευαίσθητα και συναισθηματικά είναι αυτά τα παιδιά αλλά και πόσα πράγματα μπορούν να καταφέρουν όταν βρεθούν σε κατάλληλο περιβάλλον έπεσε σαν σπόρος μέσα στην ψυχή μου που περίμενε την κατάλληλη στιγμή για να βλαστήσει. Στα χρόνια που κύλησαν διατήρησα την επαφή μου με το Ε.Κ.Α.ΜΕ και εμπλούτισα την πληροφόρησή μου για το θέμα των Α.Μ.Ε.Α. Μετά από κάποιο σεμινάριο με θέμα «Σύνδρομο Asperger και Υψηλής λειτουργικότητας Αυτισμός» ένιωσα ότι εκείνη η σπερματική ιδέα μου είχε αρχίσει να βλασταίνει.
-Ο ήρωάς σας έχει ιδιαίτερες ικανότητες. Έτσι είναι πάντα τα παιδιά που έχουν αυτισμό;.
Ο ήρωάς μου ανήκει στο σύνδρομο ΔΑΦ (Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος). Ο όρος αυτισμός προέρχεται από την ελληνική λέξη “εαυτός” και επιλέχθηκε από τον L. Kanner ακριβώς για να υποδηλώσει ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των ατόμων, την τάση τους να κλείνονται στον εαυτό τους και την δυσκολία να επικοινωνήσουν. Ωστόσο πολλά έχουν μια ασυνήθιστα ισχυρή μνήμη, όπως ακριβώς και ο Άρης της ιστορίας μου.
-Έχετε πολλά χρόνια στο χώρο του βιβλίου. Μιλήστε μας γι’ αυτήν την εμπειρία. Πώς ξεκινήσατε, αν συναντήσατε δυσκολίες, αν μετά τόσα χρόνια είστε ικανοποιημένη.
Το πρώτο μου βιβλίο εκδόθηκε το 1985. Τότε το τοπίο ήταν πολύ διαφορετικό. Οι Έλληνες συγγραφείς παιδικών βιβλίων δεν ήταν πολλοί, η οικονομική κρίση δεν είχε χτυπήσει την πόρτα μας, και οι εκδότες έψαχναν να βρουν κείμενα που να αποτυπώνουν την ελληνική πραγματικότητα. Τα κείμενα επιλέγονταν με λογοτεχνικά κριτήρια και οι συγγραφείς δούλευαν προς αυτή την κατεύθυνση. Έπλαθαν ιστορίες με δομή, σμίλευαν το λόγο, στοχεύοντας στην πνευματική διέγερση και ψυχική φόρτιση του μικρού αναγνώστη. Μέσα σε αυτό το πρόσφορο κλίμα ξεκίνησα την συγγραφική μου δραστηριότητα με το βιβλίο μου «Η μικρή Ριρή επιστρέφει». Ένα παραμύθι που κέρδισε τον έπαινο από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά και σφράγισε το διαβατήριό μου για τον εκδοτικό χώρο. Φαίνεται ότι κάποιος καλός θεός ήταν πάντα πλάι μου γιατί όσα βιβλία έγραφα έβρισκαν εκδότη. Μετά από τόσα χρόνια νιώθω ότι πρόσφερα απλά και με ειλικρίνεια ένα κομμάτι από την ψυχή μου, σαν ελάχιστο αντίδωρο στην ίδια τη ζωή. Συνεχίζω βέβαια να γράφω αλλά τώρα νιώθω πιο ήρεμη, πιο κατασταλαγμένη. Παλιά ίσως να με έπιανε κάπου-κάπου η αγωνία της επιτυχίας, η ανασφάλεια για την ποιότητα του αποτελέσματος, το καρδιοχτύπι για το ποιος θα ήταν ο ανάδοχος εκδότης. Τώρα χαίρομαι την κάθε στιγμή, την κάθε λέξη, την κάθε αράδα που γράφω. Κι αυτή είναι η αμοιβή μου. Γράφω χωρίς σχεδόν να με νοιάζει αν θα εκδοθεί το γραπτό μου, αφού για μένα το γράψιμο έχει γίνει αυτοσκοπός.
-Τι θα συμβουλεύατε κάποιον που θέλει να γράψει και να εκδώσει για παιδιά; Τι πρέπει να κάνει;
Βασικά να διαβάζει ο ίδιος πολλά βιβλία για παιδιά. Να ασκείται διαρκώς και να βελτιώνει τον τρόπο έκφρασής του. Να μην φλυαρεί. Να τροχοδρομεί το λόγο του με σαφήνεια, χιούμορ, δράση και ζωντανές εικόνες. Και κυρίως να μάθει να σβήνει…
-Τι θεωρείτε πιο σημαντικό σε ένα βιβλίο. Να εκπαιδεύει, να διαπαιδαγωγεί ή να διασκεδάζει;
Βασικά, να ψυχαγωγεί. Η πνευματική διέγερση και η ανάταση της ψυχής μας είναι αυτές που καλύπτουν τις βαθύτερες ανάγκες μας και μας καταξιώνουν ως ανθρώπους (εκ του άνω+θρώσκω). Η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης, η μετάθεση του κέντρου της ύπαρξης μας από το ατομικό «εγώ» στο συλλογικό «εμείς» είναι το κύριο μέρος της πολύπλευρης –και γιαυτό ανεκτίμητης- προσφοράς του βιβλίου. Βεβαίως μέσα στην έννοια της ψυχαγωγίας υπάρχουν και αυτές της παιδείας ή της διαπαιδαγώγησης.
-Ποια είναι η συμβολή της εικόνας και της προσέγγισης του εικονογράφου στο βιβλίο για παιδιά;
Καθοριστική, θα έλεγα. Ιδίως στο βιβλίο της προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας. Η εικόνα συμπληρώνει και αναδεικνύει το κείμενο. Μεταφέρει άμεσα τον μικρό αναγνώστη στο περιβάλλον και το ύφος της ιστορίας. Το διεγείρει συναισθηματικά ή το βοηθάει να αναπλάσει το κείμενο. Ένα πετυχημένο πάντρεμα λόγου και εικόνας είναι ένας τέλειος εκδοτικός γάμος που θα δημιουργήσει χαρούμενους μικρούς αναγνώστες.
-Διαβάζετε η ίδια βιβλία για ενήλικες; Αν ναι, τι προτιμάτε να διαβάζετε;
Δυστυχώς δεν διαβάζω όσο παλαιότερα ή τουλάχιστον όσο θα ήθελα. Η στήλη με τις βιβλιοπαρουσιάσεις στο περιοδικό ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ με υποχρεώνει να διαβάζω διαρκώς παιδικά βιβλία για να είμαι σε θέση να τα παρουσιάσω. Έτσι διαβάζω περίπου ένα βιβλίο το μήνα. Αυτή την εποχή έχω μία προτίμηση στα μυθιστορήματα με ιστορικό καμβά και κυρίως αυτά που αναφέρονται στην Ελληνική ιστορία των νεότερων χρόνων.
-Ποιοι συγγραφείς σας καθόρισαν στην παιδική σας ηλικία στην πνευματική σας πορεία;
Δεν φιλοδοξώ να σας καταπλήξω με την απάντησή μου. Οι κλασσικοί μας παραμυθάδες, βεβαίως! Η Κοκκινοσκουφίτσα, ο Παπουτσωμένος γάτος και άλλα παραμύθια του Σαρλ Περώ, το ασχημόπαπο, και το κοριτσάκι με τα σπίρτα του Άντερσεν. Από την άλλη η Ελληνική Μυθολογία και οι αξεπέραστοι μύθοι του Αισώπου ήταν τα κείμενα που με συντρόφευαν στην πρώιμη παιδική μου ηλικία. Η γιαγιά Μαρία, δασκάλα από τη Σμύρνη, με χόρταινε με μια μοναδική αφήγηση αυτών των παραμυθιών που τυπώθηκαν στην ψυχή μου με χρώματα ανεξίτηλα και ήχους μουσικούς.
-Έχετε μελλοντικά σχέδια που θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας;
Τώρα πια, μετά από τριάντα χρόνια στο χώρο, θέλω να ζω την κάθε στιγμή της ζωής μου με όλες μου τις αισθήσεις. Κι όσο για σχέδια έχω ένα σωρό! Για παράδειγμα: Να ερωτεύομαι τις ανατολές και ηλιοβασιλέματα, να φροντίζω τον κήπο μου, το περιβόλι με τα ζαρζαβατικά μου και τα λατρεμένα μου αδέσποτα. Να παίρνω τον εγγονό μου στην αγκαλιά μου και να αποκωδικοποιώ τις μουσικές συλλαβές του. Α, να πω κάτι και για το γράψιμο. Ναι, θα συνεχίσω να γράφω. Αλλά για μένα! Γιατί είπαμε ότι τώρα πια το γράψιμο είναι αυτοσκοπός. Κι αν κάποιος εκδότης θέλει να εκδώσει κάτι, εγώ εδώ είμαι!
